Fagot instrument to drewniany instrument dęty, należący do grupy instrumentów o niskim i ciepłym brzmieniu. Jego historia sięga XVII wieku, kiedy zaczął wypierać dulcjan. Choć budowa fagotu jest dość skomplikowana, to warto poznać jego możliwości brzmieniowe i nauczyć się na nim grać. Poniższy artykuł przybliży historię, budowę, rodzaje i ceny fagotu. Dowiesz się także, jak rozpocząć naukę gry oraz w jakich utworach można usłyszeć to niezwykłe brzmienie.
Kluczowe wnioski:- Fagot ma długą i ciekawą historię sięgającą XVII wieku.
- Jego budowa składa się z wielu precyzyjnie wykonanych elementów.
- Istnieje kilka odmian tego instrumentu różniących się zakresem i brzmieniem.
- Cena fagotu uzależniona jest od jakości wykonania i zastosowanych materiałów.
- systematyczna nauka gry wymaga cierpliwości, ale przynosi satysfakcję.
Historia i pochodzenie fagotu
Fagot ma długą i ciekawą historię sięgającą XVII wieku. Jego bezpośrednim protoplastą był dulcjan, instrument dęty o podwójnym stroiku, który zyskał popularność w epoce renesansu. W drugiej połowie XVII wieku dulcjan stopniowo zanikał z użycia, ustępując miejsca nowemu instrumentowi - fagotowi.
Pierwsze wzmianki o fagocie pochodzą z Anglii i Francji z lat 40. XVII wieku. Nowy instrument wyróżniał się większym rozpiętością i zakresem w porównaniu z dulcjanem. W drugiej połowie XVII wieku fagot rozpowszechnił się w całej Europie. Wprowadzany był stopniowo do orkiestr dworskich, wypierając dulcjany. Stał się integralną częścią obsady orkiestrowej epoki baroku i klasycyzmu.
W XIX wieku nastąpił dalszy rozwój konstrukcji fagotu. Udoskonalono mechanikę klap, zwiększono możliwości artykulacyjne i rozszerzono skalę instrumentu. Zmieniono też jego strojenie z barokowego na klasyczne. W XX wieku powstały nowe odmiany fagotu, m.in. fagot kontrabasowy i fagot w stroju bassowym, poszerzające możliwości brzmieniowe tego instrumentu.
Pochodzenie nazwy
Nazwa "fagot" wywodzi się z włoskiego słowa fagotto, które z kolei pochodzi od starofrancuskiego fagot oznaczającego "wiązkę trzcin" lub "pęk drewna". Ma to związek z konstrukcją instrumentu, w którym drewniane elementy tworzą zwartą całość.
Budowa i elementy fagotu
Fagot należy do grupy instrumentów drewnianych. Składa się z wielu precyzyjnie wykonanych elementów.
Podstawowy korpus fagotu tworzą dwie rury: dłuższa rura zasadnicza oraz krótsza rura boczna. Obydwie wykonane są najczęściej z drewna klonowego, rzadziej palisandrowego lub hebanowego. W instrument wmontowanych jest około 20 klap, mechanizm klapowy wykonany jest z mosiądzu, metalu lub srebra.
Ustnik fagotu zakończony jest kołnierzem, do którego przymocowany jest stroik. Stroik wykonany jest z trzciny i nadaje fagotowi charakterystyczne miękkie brzmienie. Istotnym elementem fagotu jest też szelka, czyli metalowy drążek łączący obydwie części instrumentu.
Fagot posiada rozbudowany system klapek, mechanizm klapowy służy do zamykania otworów w celu uzyskania pełnej skali chromatycznej. Klapki otwierane są za pomocą specjalnych klawiszy. Całość mechaniki klapowej określana jest jako stroik, który może mieć różną konstrukcję w zależności od modelu fagotu.
Strojenie fagotu
Współczesny fagot strojony jest najczęściej w skali C. Najniższy dźwięk wytwarzany przez instrument to B, choć w niższych rejestrach możliwe jest uzyskanie nawet kontra B. Zakres fagotu sięga trzy oktawy - od B do c2.
W epoce baroku fagoty były zwykle strojone w tonacjach F, G lub C. Strojenie w F z czasem stało się dominujące i przetrwało aż do XIX wieku. Dopiero wtedy zaczęto przestrajać fagoty do stroju C, który obowiązuje do dzisiaj.
Czytaj więcej: Nuty na flet sto lat | Jak zagrać 100 lat muzyka nuty chwyty akordy na flet
Rodzaje i odmiany fagotów
Fagot instrument występuje w kilku odmianach, które różnią się rozmiarem, skalą i brzmieniem.
Fagot szyjkowy
Najpopularniejsza odmiana, spotykana powszechnie w orkiestrach symfonicznych. Ma skalę sięgającą od B do c2. Cechuje ją ciepłe, okrągłe brzmienie w średnicy i dolnym rejestrze oraz wyraziste w wysokim.
Fagot basowy
O oktawę niżej strojony od fagotu szyjkowego, z zakresem od BB do b. Ma potężne, ciemne brzmienie o bardzo niskiej barwie. Stosowany głównie w muzyce symfonicznej i operowej.
Fagot kontrabasowy
Najniżej brzmiąca odmiana fagotu, strojona oktawę poniżej fagotu basowego. Jego skala obejmuje niskie BB do b. Ma bardzo ciemną, nasyconą barwę o dużej mocy dźwięku.
Fagotyczno
Mniejszy instrument z rodziny fagotów, o kwintę wyżej strojony od zwykłego fagotu. Posiada jasną, śpiewną barwę.
Wartość i cena fagotu
Cena fagotu zależy przede wszystkim od jego jakości i użytych materiałów. Decydujące znaczenie ma renoma producenta oraz precyzja wykonania.
Fagoty studenckie i amatorskie w dobrym stanie można znaleźć w cenie od 1500 do 3000 zł. Profesjonalne fagoty orkiestrowe klasy średniej kosztują od 10 000 do 30 000 zł.
Modele renomowanych firm jak Schreiber, Fox, Moennig, Püchner, czy Walter sięgają cen rzędu 40 000 – 60 000 zł. Za historyczne fagoty z XVIII/XIX w. trzeba zapłacić nawet powyżej 100 000 zł.
| Rodzaj fagotu | Zakres cen |
| Fagot studencki/amatorski | 1500 - 3000 zł |
| Fagot orkiestrowy klasy średniej | 10 000 - 30 000 zł |
| Fagot profesjonalny renomowanych firm | 40 000 - 60 000 zł |
| Historyczny fagot | od 100 000 zł |
Jak się nauczyć gry na fagocie
Choć fagot uchodzi za instrument dość trudny, to przy systematycznych ćwiczeniach i cierpliwości można opanować grę na dobrym poziomie. Oto kilka wskazówek, jak rozpocząć naukę gry na fagot instrument muzyczny.
Zdobycie instrumentu
Na początku warto wypożyczyć fagot z wypożyczalni lub szkoły muzycznej. Pozwoli to sprawdzić, czy gra na tym instrumencie jest dla Ciebie odpowiednia. Dobrym rozwiązaniem może być zakup używanego fagotu w dobrym stanie.
Zajęcia indywidualne
Naukę najlepiej rozpocząć od lekcji z doświadczonym nauczycielem gry na fagocie. W początkowej fazie bardzo ważne jest opanowanie prawidłowej techniki oddechu, artykulacji i palcowania.
Ćwiczenia
Postępy w grze wymagają systematycznej, codziennej pracy w domu. Ćwiczenia na fagocie powinny trwać minimum 1-2 godziny dziennie. Warto powtarzać gamy, pasaże i melodie w różnych tonacjach i tempach.
Literatura
Do nauki przydatne będą podręczniki i zbiory etiud na fagot, dostępne w sklepach muzycznych i bibliotekach. Początkującym polecane są m.in. szkoły Oroma i Wiedemańskiego.
Cierpliwość
Opanowanie gry na dobrym poziomie wymaga czasu i cierpliwości. Mimo trudności, systematyczna praktyka przyniesie oczekiwane rezultaty i satysfakcję z gry.
Fagot w muzyce i orkiestrze
Ze względu na swoją charakterystyczną, ciepłą barwę fagot znajduje szerokie zastosowanie w różnych gatunkach muzyki.
Jest stałym elementem obsady orkiestr symfonicznych, gdzie występuje zwykle w parze z drugim fagotem. Pełni ważną rolę w tutti orkiestrowym, ale także jako instrument solowy. Znakomicie nadaje się do wykonywania melodycznych partii basowych.
Fagot był chętnie wykorzystywany przez kompozytorów baroku, klasycyzmu i romantyzmu. Ważne partie fagotowe można znaleźć m.in. w dziełach Bacha, Händla, Mozarta, Beethovena, czy Brahmsa.
We współczesnej muzyce fagot pojawia się często w utworach jazzowych, rockowych, a nawet popowych. Jego ciepłe brzmienie doskonale komponuje się z sekcjami smyczków, dętych, czy instrumentów perkusyjnych.
"Fagot idealnie łączy w sobie ciepło i miękkość brzmienia z ekspresją i siłą wyrazu. Jest jednym z najbardziej fascynujących i wszechstronnych instrumentów."
Podsumowanie
Fagot to niezwykły instrument o długiej i ciekawej historii. Jego budowa składa się z wielu precyzyjnie wykonanych elementów, które wspólnie tworzą charakterystyczne, ciepłe brzmienie. Istnieje kilka odmian fagotu różniących się skalą i barwą. Cena tego instrumentu zależy przede wszystkim od jakości wykonania i marki producenta.
Choć fagot uchodzi za trudny, to przy systematycznej nauce i ćwiczeniach można opanować grę na dobrym poziomie. Najważniejsza jest cierpliwość i konsekwencja w działaniu. Fagot świetnie sprawdza się zarówno w orkiestrze symfonicznej, jak i w muzyce jazzowej czy rockowej. Jego brzmienie idealnie łączy ciepło z ekspresją.
Gra na fagocie wymaga dużego zaangażowania, ale daje też wiele satysfakcji. Opanowanie tego niełatwego instrumentu to wyzwanie, które warto podjąć. Im więcej czasu poświęcimy na ćwiczenia, tym lepsze efekty osiągniemy. Fagot otwiera przed muzykiem wiele możliwości i pozwala rozwijać umiejętności przez całe życie.
Mam nadzieję, że ten artykuł pozwolił przybliżyć historię i tajniki gry na tym niezwykłym instrumencie. Zachęcam do poszerzania wiedzy i podejmowania wyzwania nauki gry na fagocie. To instrument, który potrafi zachwycić i daje wiele satysfakcji z grania.
Tagi
Udostępnij
