Krakowiak to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i charakterystycznych polskich tańców ludowych. Pełen energii i werwy podbija serca tancerzy i widzów już od ponad 200 lat. Krótka historia oraz barwny opis tego niezwykłego tańca pozwolą lepiej go zrozumieć i docenić jego wartość jako elementu polskiego folkloru.
Czym jest krakowiak? Krótki opis tańca ludowego
Krakowiak to taniec ludowy wywodzący się z regionu Małopolski, tańczony w parach, w szybkim tempie i metrum 2/4. Charakteryzuje się on specyficznym, ostrym i zdecydowanym rytmem oraz przeplatającymi się figurami kobiecymi i męskimi. Mężczyźni wykonują głównie dynamiczne skoki i przytupy, podczas gdy partnerki mkną z gracją w piruetach i obrotach.
W krakowiaku dominują ozdobne ruchy nóg i zapraszające gesty ramion. Strój, muzyka i taniec tworzą barwną, pełną energii całość, oddającą charakter i temperament mieszkańców Małopolski.
Jakie są cechy charakterystyczne krakowiaka? Opis choreografii i rytmu
Do typowych cech krakowiaka zaliczyć można:
- Szybkie tempo w takcie 2/4
- Ostry, wyrazisty rytm punktowany
- Przeplatane sekwencje kroków męskich i kobiecych
- Obroty i piruety pań przy zapraszających gestach ramion partnerów
- Wysokie podskoki i przytupy panów
- Płynne przejścia z figury do figury
- Dekoracyjne uderzanie obcasami
- Wirtuozeria taneczna i popisy sprawności
Całość tworzy żywiołowy, energiczny taniec o silnym regionalnym kolorycie. W krakowiaku bardzo ważną rolę odgrywa też strój - zwłaszcza barwne spódnice i zapaski pań oraz buty z charakterystycznymi klamerkami.
Skąd wzięła się nazwa „krakowiak”? Pochodzenie i historia tańca
Nazwa krakowiak wywodzi się oczywiście od Krakowa i regionu Małopolski, skąd taniec ten pochodzi. Pierwsze wzmianki o krakowiaku jako tańcu ludowym pojawiają się w XVIII wieku, choć jego korzenie są prawdopodobnie znacznie starsze.
W pierwszych opisach podkreślano temperament i charakterystyczny rytm krakowiaka. Szybko zdobył on popularność w całej Polsce, stając się jednym z symboli polskości, obok mazurka czy poloneza. W XIX wieku pojawiły się także stylizowane odmiany krakowiaka, tańczone na balach i przyjęciach dworskich.
Dzisiaj krakowiak w swej autentycznej, ludowej formie pielęgnowany jest przez zespoły folklorystyczne. Jest też chętnie wplatany w choreografię współczesnych widowisk tanecznych, gdzie oddaje polski temperament.
Jak wyglądają tradycyjne stroje do krakowiaka? Barwne regionalne kostiumy
Strój odgrywa dużą rolę w tańcach narodowych, podkreślając ich charakter. W przypadku krakowiaka typowe są:
- U panien barwne, szerokie spódnice z wełny lub aksamitu
- Zapaski w kwiaty lub pasy kontrastujące ze spódnicą
- Białe, bufiaste koszule z haftem
- Krótkie, aksamitne gorseciki bez rękawów
- Fartuchy w kwiaty
- Koralowe naszyjniki i dukaty
Strój męski to natomiast:
- Czarne lub granatowe spodnie z lampasami
- Biała koszula
- Kolorowa kamizelka
- Czarne buty z klamrami
- Rogatywka z pawim piórem
Całość tworzy barwny, regionalny styl podkreślający polski charakter tańca.
Gdzie można zobaczyć występy zespołów krakowiakowych? Przegląd festiwali folklorystycznych
Krakowiak w swojej oryginalnej formie pielęgnowany jest głównie przez zespoły folklorystyczne. Występy można podziwiać na takich imprezach jak:
- Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem
- Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym
- Międzynarodowy Festiwal Folkloru w Rzeszowie
- Święto Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce
- Europejski Festiwal Smaku w Grucznie
W wielu regionach odbywają się także localne święta i festyny z udziałem zespołów ludowych prezentujących folklor danego terenu, w tym krakowiaki.
Jak tańczyć krakowiaka? Podstawowe kroki i figury taneczne
Podstawowe kroki w krakowiaku to:
- Drobniutkie, szybkie kroczki biegnące
- Zakładanie stopy na stopę z przytupnięciem
- Obroty i wirujące kroki
- Wysokie podskoki panów
- Ukłony, dygany i zapraszające gesty rąk
Najpopularniejsze figury taneczne to między innymi:
- Kręcenie w parze
- Koronka - panowie kucają, panie kręcą się wokół nich
- Wić - kręcenie się w miejscu
- Rąbanka - uderzanie obcasami o podłoże
- Młynek - kręcenie się w kółko trzymając się za ręce
Ważna jest też swobodna improwizacja i własne interpretacje figuralne w duchu tradycji.
Jakie instrumenty grają do krakowiaka? Typowy skład kapeli ludowej
Do krakowiaka tradycyjnie przygrywa kapela ludowa w składzie:
- Skrzypce - prowadzą melodyczną linię
- Klarnet - prowadzi partię tenorową
- Bęben obręczowy - zapewnia rytmiczne wsparcie
- Basy dud - grają partię burdonową
Czasem dołączają cymbały, akordeon lub inne instrumenty. Ważne są ostre akcenty rytmiczne podkreślające temperament krakowiaka.
Krakowiak a inne tańce narodowe - podobieństwa i różnice. Porównanie z polonezem i oberkiem
Krakowiak łączą z innymi polskimi tańcami ludowymi:
- Narodowy charakter i pochodzenie
- Barwne stroje regionalne
- Towarzysząca muzyka kapel
Różni się od nich jednak:
- Bardziej temperamentnym i energicznym rytmem (wolniejszy polonez czy mazurek)
- Krokami i figurami - w krakowiaku inaczej tańczą kobiety i mężczyźni
- Strojem - bardziej kolorowe spódnice i gorsety
Jest wyjątkowym i charakterystycznym tańcem, stanowiącym żywą tradycję Małopolski.
Podsumowanie - żywy zabytek polskiego folkloru
Krakowiak to bez wątpienia jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich tańców ludowych. Jego historia sięga co najmniej XVIII wieku, a być może nawet dalej. Temperamentny, pełen werwy rytm, barwne stroje i wirtuozeria taneczna sprawiają, że krakowiak wciąż zachwyca widzów. Dzięki zespołom folklorystycznym jest nadal pielęgnowany i przekazywany młodszym pokoleniom jako żywy zabytek polskiej kultury ludowej.
