Instrumenty

Instrumenty średniowieczne | Najpopularniejsze muzyczne narzędzia epoki

Błażej Szewczyk9 października 20235 min
Instrumenty średniowieczne | Najpopularniejsze muzyczne narzędzia epoki

Muzyka odgrywała ważną rolę w kulturze średniowiecza. Choć dostępne wówczas instrumenty mogą wydawać się dość prymitywne z dzisiejszej perspektywy, to jednak ich brzmienie i możliwości pozwalały na tworzenie ciekawych kompozycji. Jakie więc instrumenty średniowieczne były najbardziej popularne i rozpowszechnione w tamtych czasach?

Jakie instrumenty były popularne w średniowieczu?

W średniowieczu instrumenty muzyczne można podzielić na kilka głównych kategorii:

  • Instrumenty strunowe - do najpopularniejszych należały lutnia, harfa, lira korbowa.
  • Instrumenty klawiszowe - głównie różne odmiany organów.
  • Instrumenty dęte - flet, dudy, róg.
  • Instrumenty perkusyjne - bęben, trójkąt, kołatka.

Najczęściej spotykanymi i najbardziej uniwersalnymi były instrumenty strunowe. Lutnia czy harfa mogły występować zarówno solo, jak i w zespołach. Były też dostępne dla bardziej zamożnych mieszkańców miast. Instrumenty dęte, jak flet czy dudy, miały bardziej ludowy charakter i używano ich raczej na wsi podczas uroczystości i zabaw.

Które instrumenty smyczkowe używano w średniowieczu?

Jeśli chodzi o instrumenty smyczkowe, to najpopularniejsze w średniowieczu były:

  • Lira korbowa - prosty instrument strunowy, na którym grano pociągając korbkę.
  • Fidel - średniowieczny instrument przypominający małą lutnię lub skrzypce.
  • Rebec - niewielki trzystrunowy instrument, który trzymano pod brodą.
  • Viella - instrument podobny do dzisiejszego wiolonczelu.

Choć brzmienie tych instrumentów było dość skromne, to ich prostota konstrukcji i niewielkie rozmiary sprawiały, że były dość powszechne. Smyczek pojawił się dopiero w późnym średniowieczu, co pozwoliło uzyskać pełniejsze brzmienie podobne do współczesnych instrumentów smyczkowych.

Jakie były najpopularniejsze instrumenty perkusyjne w średniowieczu?

Jeśli chodzi o instrumenty perkusyjne w średniowieczu, to należały do nich przede wszystkim:

  • Bęben - najpopularniejszy instrument, wykorzystywany zarówno w muzyce militarnej, jak i na dworach oraz przy muzyce ludowej.
  • Kołatka - prosty instrument uderzany pałeczkami, często stosowany przez żonglerów i błaznów.
  • Trójkąt - instrument o trójkątnym kształcie, brzmiący metalicznie.
  • Dzwonki - małe dzwonki chwytane w dłoń i potrząsane w rytm muzyki.

Dźwięk bębnów i kołatek nadawał rytm tańcom i marszom. Dzwonki i trójkąty urozmaicały brzmienie, choć pełniły raczej funkcję rytmiczną niż melodyjną. Prosta konstrukcja pozwalała na stosowanie tych instrumentów zarówno na dworach królewskich, jak i podczas ludowych uroczystości.

Instrumenty dęte - rozwój i zastosowanie w muzyce średniowiecznej

Jeśli chodzi o instrumenty dęte, to w średniowieczu najpopularniejsze były:

  • Flet - najczęściej spotykany instrument dęty drewniany.
  • Dudy - ludowy instrument z worem powietrznym.
  • Róg - z wygiętego rogu zwierzęcego lub ze srebra i mosiądzu.
  • Fletnia Pana - większy odmiana fletu o metalicznym brzmieniu.

Flet i dudy były często wykorzystywane do muzyki tanecznej i ludowej. Natomiast róg pełnił raczej funkcję sygnałową na polowaniach czy w bitwach. W późnym średniowieczu zaczęły pojawiać się już bardziej złożone instrumenty dęte takie jak fletnia Pana czy krumhorn. Rozwój instrumentów dętych drewnianych i metalowych umożliwił szersze zastosowanie ich w muzyce świeckiej i kościelnej.

Harfa i lutnia - wszechstronne instrumenty strunowe epoki

Harfa i lutnia to dwa królewskie instrumenty strunowe, które były niezwykle popularne w całym średniowieczu. Oba łączyła stosunkowo prosta konstrukcja oraz bogate możliwości wykonawcze.

Harfa posiadała od kilkunastu do kilkudziesięciu strun i grano na niej uderzając w struny palcami. Jej donośny dźwięk sprawiał, że często towarzyszyła śpiewom i recytacjom. Lutnia z kolei miała pulpit podobny do gitary i od 4 do 8 strun, na których grali specjalni wirtuozi zwani lutnistami.

Harfa i lutnia były instrumentami bardzo wszechstronnymi. Można było na nich zarówno improwizować, jak i wykonywać skomponowane wcześniej utwory. Królowie i możnowładcy chętnie zatrudniali na swoich dworach utalentowanych harfistów i lutnistów.

Mniej znane instrumenty średniowieczne warte poznania

Oprócz popularnych i szeroko dostępnych instrumentów, w średniowieczu istniało też wiele mniej znanych i bardziej niszowych instrumentów muzycznych. Warto poznać choćby niektóre z nich:

  • Lira da braccio - rodzaj liry trzymanej na ramieniu.
  • Fidel płacząca - instrument ze szkieletem pudła rezonansowego.
  • Rankiet - niewielki instrument dęty z podwójnym stroikiem.
  • Gęśle - instrument strunowy podobny do cyry.
  • Dulcjan - drewniany instrument dęty z podwójnym stroikiem.

Te mniej popularne instrumenty często występowały jako ciekawostki na dworach możnowładców lub wędrownych artystów. Dawały barwniejszą paletę brzmieniową, choć nie zyskały aż tak szerokiego zastosowania jak lutnia czy harfa.

Instrumenty ludowe i ich rola w kulturze średniowiecza

Oprócz instrumentów popularnych na dworach królewskich, istotną rolę w kulturze średniowiecza pełniły także instrumenty ludowe. Były one znacznie prostsze i łatwiejsze w wykonaniu, przez co dostępne dla szerszych warstw społecznych.

Do instrumentów ludowych należały m.in. drewniane dudy, fujarki, okaryny, bębenki czy drewniane kołatki. Wykonywano je samodzielnie z dostępnych materiałów, takich jak drewno czy skóra zwierzęca. Towarzyszyły one zabawom, tańcom i świętom ludowym.

Choć ich brzmienie było dość pierwotne, odgrywały one istotną rolę w rozwoju kultury muzycznej. Poza rozrywką miały też często charakter obrzędowy i magiczny, służąc do przyzywania dobrych urodzajów czy odpędzania złych mocy.

Ewolucja instrumentów muzycznych od średniowiecza do renesansu

Choć w średniowieczu instrumenty muzyczne były stosunkowo proste, to jednak w tym okresie nastąpił znaczący postęp i udoskonalenia w ich budowie i możliwościach. Przygotowało to grunt pod prawdziwą rewolucję w epoce renesansu.

W późnym średniowieczu i na początku renesansu instrumenty strunowe i smyczkowe zyskały większą ilość strun i możliwości chromatyczne. Pojawiły się także klawiatury, co umożliwiło łatwiejszą zmianę wysokości dźwięku. Nowe techniki budowy instrumentów dętych pozwoliły uzyskać szerszą skalę i lepszą intonację.

Dzięki tym zmianom instrumenty nabrały większej wszechstronności i możliwości wykonawczych. Stały się pełnoprawnymi solistycznymi instrumentami, na których można było wykonywać coraz bardziej złożone utwory. Był to ważny krok w stronę w pełni rozwiniętej sztuki instrumentalnej epoki renesansu.

Podsumowanie

Instrumenty muzyczne średniowiecza były stosunkowo proste w budowie i brzmieniu. Jednak ich różnorodność i bogactwo pozwoliły na rozwój wielu gatunków i form muzycznych tamtego okresu. Zarówno na dworach królewskich, jak i w kulturze ludowej odgrywały one kluczową rolę. Ich ewolucja i udoskonalanie konstrukcji na przestrzeni średniowiecza przygotowały grunt pod prawdziwy rozkwit sztuki instrumentalnej w epoce renesansu.

Najczęstsze pytania

Najpopularniejsze były instrumenty strunowe, zwłaszcza harfa i lutnia. Duże znaczenie miały też instrumenty dęte, np. flet, oraz perkusyjne - głównie bęben.

W średniowieczu pojawiły się m.in. lutnia, fidula, rebec, viella, krumhorn czy portatyw (rodzaj małych organów).

Proste instrumenty jak dudy czy kołatki wykorzystywano głównie przy muzyce i tańcach ludowych. Miały też znaczenie magiczne i obrzędowe.

W późnym średniowieczu nastąpił postęp w konstrukcji instrumentów, które zyskały większe możliwości techniczne. Przygotowało to grunt pod rozkwit instrumentalistyki w epoce renesansu.

Proste instrumenty klawiszowe jak klawikord pojawiły się już w średniowieczu. Jednak prawdziwy rozwój nastąpił w renesansie, gdy powstały m.in. klawesyn i virginal.

Oceń artykuł

rating-fill
rating-fill
rating-fill
rating-fill
rating-outline
Ocena: 3.67 Liczba głosów: 6

5 Podobnych Artykułów:

  1. Mandolina dla początkujących: Jak zrozumieć ten instrument i wybrać odpowiedni model?
  2. Piotr Rubik i Daria Zawiałow: Co łączy tych artystów? Historia duetu
  3. Warszawa: Gdzie i kiedy Andrea Bocelli da koncert? Szczegóły wydarzenia
  4. Dźwięk fizyka: Częstotliwość dźwięku i jego właściwości
  5. Muzyka Stonesów w filmach: Jakie utwory wykorzystano? Top 5 piosenek
Autor Błażej Szewczyk
Błażej Szewczyk

Pasjonat gitar i instrumentów strunowych. Na blogu dzielę się wiedzą o grze i wyborze sprzętu. Muzyka to moja droga życiowa.

Udostępnij artykuł

Napisz komentarz

Polecane artykuły