Walec trędowaty to groźna choroba drzew powodowana przez grzyby z rodzaju Nectria. Atakuje przede wszystkim drzewa liściaste, takie jak klon, lipa, wiąz, leszczyna czy buk, powodując obumieranie korony i konarów. Jeśli nie zostanie szybko zauważony i zatrzymany, może doprowadzić do śmierci całego drzewa.
Czym jest walc trędowata?
Walec trędowaty wywołują grzyby z rodzaju Nectria, głównie Nectria galligena. Atakują one tkanki drzewa, powodując ich obumieranie. Choroba rozwija się najczęściej na drzewach osłabionych, np. przez suszę, zanieczyszczenia, uszkodzenia mechaniczne lub ataki innych patogenów. Najpierw obumierają pojedyncze gałęzie, a następnie cała korona. Obumierająca tkanka pokrywa się charakterystycznymi, jaskrawoczerwonymi poduszeczkami – to owocniki grzyba. Stąd nazwa walec trędowaty.
Jak rozpoznać walca trędowatego na drzewach?
Objawy walca trędowatego są bardzo charakterystyczne. Najpierw na pniach i konarach pojawiają się niewielkie, czerwone plamy. Z czasem rozrastają się w podłużne, sięgające nawet kilkudziesięciu centymetrów wrzecionowate narośla. Mają one kolor ceglastoczerwony lub purpurowy. Wewnątrz narośli znajdują się owocniki grzyba – drobne, czerwone poduszeczki. Zainfekowane gałęzie i konary obumierają, a liście więdną i opadają, mimo że reszta drzewa wygląda jeszcze zdrowo.
Gdzie najczęściej występuje walec trędowaty?
Walec trędowaty występuje najczęściej w drzewostanach liściastych, szczególnie bukowych i dębowych. Można go spotkać także w parkach, ogrodach, alejach. Najbardziej narażone są starsze drzewa o słabszej kondycji. Grzyb rozwija się intensywniej w ciepłym i wilgotnym klimacie, dlatego najczęściej występuje w południowo-zachodniej Polsce. Okresami nasilenia choroby są lata o łagodnych, deszczowych zimach i ciepłych latach.
Jakie drzewa najbardziej podatne są na walca trędowatego?
Najczęściej walcem trędowatym porażane są takie gatunki drzew liściastych jak:
- Buk zwyczajny - najbardziej podatny gatunek
- Dąb - zwłaszcza dąb szypułkowy i bezszypułkowy
- Jesion
- Klon - szczególnie klon jawor
- Lipa - lipa drobnolistna i szerokolistna
- Wiąz - wiąz pospolity, górski i szypułkowy
- Leszczyna
Walec trędowaty - objawy choroby drzew
Pierwszym objawem walca trędowatego są niewielkie, owalne lub okrągłe, ceglastoczerwone plamy na korze pni i konarów. Z czasem zlewają się w podłużne, wrzecionowate narośla o długości nawet kilkudziesięciu centymetrów. Ich powierzchnia jest chropowata, a zabarwienie intensywnie czerwone lub purpurowe. Wewnątrz narośli znajdują się liczne czerwone poduszeczki - to owocniki grzyba Nectria. Gałęzie porośnięte naroślami obumierają, liście więdną i opadają. Drzewo stopniowo traci koronę, a jego stan pogarsza się z każdym sezonem wegetacyjnym.
Jak leczyć drzewa chore na walca trędowatego?
Niestety nie ma skutecznej metody leczenia drzew już zaatakowanych przez walca trędowatego. Możliwe jest jedynie spowolnienie rozwoju choroby poprzez:
- Usunięcie porażonych, martwych gałęzi
- Zabezpieczenie ran po cięciach preparatami grzybobójczymi
- Nawożenie i nawadnianie drzewa, by wzmocnić jego kondycję
- Opryski grzybobójcze korony i pnia drzewa
Te zabiegi mogą nieco spowolnić postęp choroby, ale jej nie wyleczą. Raz zaatakowane drzewo jest skazane na stopniowe obumieranie i wcześniej czy później konieczne będzie jego usunięcie.
Czy można wyleczyć drzewo z walca trędowatego?
Niestety nie ma możliwości całkowitego wyleczenia drzewa już zaatakowanego przez walca trędowatego. Grzybnia patogena rozrasta się w tkankach rośliny i jest nieusuwalna. Możliwe jest jedynie spowolnienie postępu choroby, aby przedłużyć życie drzewa. Ostatecznie i tak będzie musiało zostać wycięte ze względu na zagrażające złamanie zamierających konarów. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i szybkie wykrywanie pierwszych objawów choroby.
Jak zapobiegać walcowi trędowatemu w drzewostanie?
Aby zapobiec wystąpieniu walca trędowatego, należy:
- Usuwać osłabione, stare drzewa - patogen najchętniej atakuje osobniki o słabej kondycji
- Pielęgnować drzewostan poprzez nawożenie, nawadnianie, cięcia pielęgnacyjne
- Unikać mechanicznych uszkodzeń drzew
- Dezynfekować narzędzia używane do cięcia roślin
- Obserwować drzewa i usuwać porażone gałęzie
- Stosować opryski profilaktyczne fungicydami
Regularne monitorowanie stanu drzew i szybkie usuwanie pierwszych oznak choroby pozwala ograniczyć ryzyko epidemii walca trędowatego w drzewostanie.
Podsumowanie
Walec trędowaty to bardzo groźna choroba drzew liściastych, która może doprowadzić do ich obumarcia. Najlepszą metodą walki z tą grzybową infekcją jest profilaktyka - utrzymywanie drzew w dobrej kondycji i usuwanie wczesnych objawów choroby. Niestety drzew już zaatakowanych przez patogen nie da się wyleczyć i są one skazane na stopniowe obumieranie. Dlatego tak ważne jest monitorowanie stanu drzewostanu i szybkie reagowanie na pierwsze oznaki walca trędowatego.
