Klasycyzm to styl w sztuce i architekturze, który dominował w Europie w XVIII i na początku XIX wieku. Charakteryzował się nawiązywaniem do antyku, prostotą form, symetrią i harmonią. Klasycyzm wniósł do sztuki ponadczasowe ideały piękna, ładu i równowagi.
Czym charakteryzuje się klasycyzm w sztuce?
Klasycyzm w sztuce cechował się przede wszystkim nawiązywaniem do wzorców antycznych. Artyści sięgali do mitologii, sztuki i architektury starożytnej Grecji i Rzymu, traktując je jako ideał harmonii i piękna. Centralnym tematem był człowiek, przedstawiany w sposób idealizowany, wzniosły i heroiczny. Posągi ukazywały atletyczne, młode i piękne ciała. Obrazy eksponowały sylwetki bogów, herosów i ważnych postaci historycznych.
Malarstwo klasycystyczne cechowało dążenie do równowagi kompozycji i klarowności przedstawienia. Kolorystyka była stonowana, z przewagą bieli i odcieni szarości. Światłocień modelujący bryłę był łagodny. Perspektywa malarska podporządkowana została układowi symetrycznemu i przejrzystemu. Tematyka czerpała z mitologii, historii i biblii. Popularne były sceny rodzajowe oraz portrety.
W rzeźbie najważniejsza była poprawność rysunku, statyka i równowaga bryły. Rzeźby przedstawiały bogów, władców i wybitne jednostki w idealizowany sposób. Najczęściej stosowanym materiałem był marmur. Posągi miały jasno określone kontury i gładką fakturę.
Jakie są główne cechy klasycyzmu w architekturze?
Styl klasycystyczny w architekturze charakteryzuje się prostotą bryły, symetrią, równowagą i harmonią proporcji. Najważniejszymi wzorcami były dla architektów budowle starożytnego Rzymu - zwłaszcza Panteon i Koloseum. Pojawiają się liczne odwołania do antycznych porządków architektonicznych - jońskiego, doryckiego i korynckiego.
Typowe są surowe, monumentalne bryły, zdominowane przez piony i poziomy. Elewacje dzielone są pilastrami, kolumnami i płaskimi płycinami. Stosowane są trójkątne naczółki i tympanony. Wnętrza urządzane są symetrycznie, z wykorzystaniem arkad, kolumnad i kopuł. Ozdobne detale są oszczędne, podkreślają konstrukcję. Dominuje dekoracja reliefowa.
Materiałami były kamień, cegła i tynk. Kolorystyka surowa, w odcieniach bieli, szarości i beżu. Ważną rolę odgrywały proporcje, rytm i powtarzalność elementów. Architektura klasycystyczna nawiązywała formą do antyku, ale odznaczała się prostotą i oszczędnością zdobień.
Skąd wziął się styl klasycystyczny w Europie?
Klasycyzm zrodził się we Francji w XVII wieku i rozprzestrzenił na większość krajów Europy w stuleciu XVIII. Był reakcją na bogatą ornamentykę baroku i rokokoko. Inspiracją były odkrycia archeologiczne w Pompejach i Herkulanum oraz fascynacja cywilizacją antyczną. Sztuka klasycystyczna miała na celu naśladowanie piękna, harmonii i ideałów świata greckiego i rzymskiego.
Rozwój klasycyzmu wiązał się z epoką oświecenia i prądami racjonalizmu w filozofii. Sztuka miała wyrażać ponadczasowe wartości, takie jak prawda, dobro i piękno. Ludzki rozum i natura stały się głównymi punktami odniesienia. Impulsem były też odkrycia Pompejów (1748), badań Johanna Winckelmanna oraz twórczość Jacques-Louis Davida.
Dlaczego klasycyzm nawiązywał do antyku?
Nawiązania do sztuki i kultury antycznej były świadomym wyborem artystów epoki klasycyzmu. Starożytna Grecja i Rzym uosabiały w ich mniemaniu ideał harmonii, równowagi i piękna. Sztuka antyczna stała się wzorem ponadczasowej doskonałości, do którego warto nawiązywać.
Klasycyści cenili w kulturze antycznej przede wszystkim:
- Kult rozumu i logiki.
- Docenianie natury i prawdy.
- Dążenie do harmonii i proporcji.
- Piękno i wdzięk rzeźb oraz architektury.
- Heroizm, etos obywatelski i republikańskie cnoty.
Nawiązania do mitologii i postaci historycznych pozwalały uniwersalizować przekaz. Wskrzeszanie antyku było próbą przywrócenia utraconych ideałów w nowej formie. Stąd czerpanie wzorców, tematów, technik i stylistyki.
Jacy artyści reprezentowali klasycyzm w malarstwie?
Do najwybitniejszych malarzy klasycystycznych należeli:
- Jacques-Louis David - Francuz, malarz Napoleona, twórca „Przysięgi Horacjuszy”.
- Jean Auguste Dominique Ingres - Francuz, malarz portretów i scen mitologicznych.
- Antonio Canova - Włoch, rzeźbiarz portretów i scen antycznych.
- Bertel Thorvaldsen - Duńczyk, autor rzeźb m.in. Jasia i Małgosi.
- Jean-Antoine Houdon - Francuz, rzeźbiarz popiersi wielkich postaci.
- Pompeo Batoni - Włoch, twórca portretów arystokracji.
- Angelica Kauffmann - Szwajcarka, malarka scen mitologicznych.
Sztuka klasycystyczna rozwinęła się przede wszystkim we Francji i kręgu oddziaływania francuskiego. Najwięcej dzieł klasycyzmu powstało zatem we Francji, Włoszech, Danii i Niemczech.
Jakie elementy wyróżniają architekturę klasycystyczną?
Architekturę klasycyzmu wyróżniają następujące cechy:
- Symetria i regularność bryły.
- Stosowanie antycznych porządków - jońskiego, doryckiego, korynckiego.
- Monumentalne kolumnady, portyki, arkady.
- Pilastrowy podział ścian i boniowanie.
- Trójkątne frontony i naczółki.
- Półkoliście zamknięte okna i wnęki.
- Balustrady, gzymsy, fryzy.
- Surowa kolorystyka kamienia, tynku, cegły.
Elementy te nawiązują bezpośrednio do antycznych świątyń greckich i rzymskich budowli użyteczności publicznej. Stanowią hołd dla historii i tradycji. Podkreślają też ponadczasowy ład, harmonię i matematyczną doskonałość.
Na czym polegała prostota i symetria w klasycyzmie?
Prostota i symetria były podstawowymi zasadami sztuki klasycystycznej. Odrzucono bogatą ornamentykę i zawiłość baroku. Liczyły się jasność i klarowność przekazu. Dzieła miały odznaczać się:
- Symetrią w układzie brył i mas.
- Równowagą kompozycji.
- Matematyczną harmonią proporcji.
- Geometrizacją i regularnością kształtów.
- Czytelnym podziałem przestrzeni.
- Stonowaną kolorystyką.
Liczyła się przejrzystość konstrukcji i surowa forma podkreślająca funkcję. Dekoracja schodziła na dalszy plan. Symetria i prostota wyrażały ponadczasowy ład oraz nawiązywały do ideałów antyku. Miały oddziaływać na zmysły i intelekt.
Jakie idee promowało malarstwo epoki klasycyzmu?
Malarstwo klasycystyczne promowało szereg idei zgodnych z duchem oświecenia:
- Kult rozumu, logiki i praw natury.
- Wiarę w postęp i naukę.
- Nawiązania do republikańskich ideałów antyku.
- Heroizm, poświęcenie dla ojczyzny i cnoty obywatelskie.
- Uniwersalne wartości, takie jak dobro, prawda, sprawiedliwość.
- Role wybitnych jednostek w historii.
Tematyka często czerpała z mitologii, historii i biblii. Podejmowała problematykę etyczną i patriotyczną. Sztuka miała kształtować cnót obywatelskich i służyć budowie nowego ładu opartego na rozumie. Stąd dbałość o jasny przekaz i ponadczasowe wartości.
Podsumowanie
Klasycyzm był prądem artystycznym, który zdominował sztukę XVIII i początku XIX wieku. Cechował go powrót do wzorców antycznych, prostota, symetria i harmonia. Nawiązywał do ideałów starożytnej Grecji i Rzymu, mitologii, filozofii klasycznej. W architekturze i sztukach plastycznych naśladowano piękno antyku, tworząc dzieła monumentalne i wyważone. Klasycyzm był próbą przywrócenia ładu i równowagi w epoce zmian cywilizacyjnych. Jego dziedzictwem pozostał podziw dla ponadczasowych wartości: prawdy, dobra i piękna.
Tagi
Udostępnij
